Στην παράδοση των Χριστουγεννιάτικων γλυκών της Δυτικής Ευρώπης κυρίαρχο λόγο έχουν τα γλυκά αφράτα "ψωμιά", με τα φρούτα και τους ξηρούς καρπούς, με διάφορα ζεστά μπαχαρικά, που τα αρώματά τους αναδεικνύονται καλύτερα ενώ ψήνονται στο φούρνο. Ψωμιά σύμβολα αφθονίας, ψωμιά με έντονο κίτρινο χρώμα, που συμβολίζει την επιστροφή του φωτός μετά τον μακρύ χειμώνα, ψωμιά που διώχνουν τα κακά πνεύματα, ψωμιά που ζυμώνονταν με υπομονή, γνώση και αγάπη. Οι περισσότεροι γνωρίζουμε το ιταλικό πανετόνε, από την περιοχή του Μιλάνο ή της Μπολόνια, το οποίο, όπως δηλώνει το όνομα του, είναι ένα μεγάλο γλυκό ψωμί (pane), ζυμωμένο τρεις φορές και γεμάτο αποξηραμένα φρούτα, κόντιτα εσπεριδοειδών, σταφίδες βουτηγμένες στο ρούμι, βασισμένο σε μια πολύ παλιά συνταγή. Όμως, εκτός από το πανετόνε, στην Ιταλία φτιάχνουν κι άλλα τέτοια γλυκά ψωμιά-τσουρέκια.
Το πανπεπάτο (panpepato), το ψωμί με το πιπέρι, δηλαδή, είναι το τυπικό γλυκό της Σιένα, που χρονολογείται από τον Μεσαίωνα, το οποίο λόγω της γευστικής του ιδιαιτερότητας διαδόθηκε σιγά-σιγά σε πολλές πόλεις της βόρειας Ιταλίας κι υπάρχει και πανπεπάτο της Ούμπρια ή του Βατικανού, αλλά και ένα εντελώς σοκολατένιο πανπεπάτο της Φεράρα. Άλλοτε το παρασκεύαζαν για την παραμονή των Φώτων, καθώς περιέχει και πιπέρι, το οποίο διώχνει τα κακά πνεύματα. Ένα πλούσιο πανπεπάτο με όλα του τα μπαχαρικά και τα ξερά φρούτα, ακόμα και κόντιτα από καρπούζι, ήταν κάτι που θα το έβλεπες μόνο στα σπίτια των πλουσίων, δεδομένου ότι υπήρξαν εποχές που τα υλικά του, κυρίως τα μπαχαρικά, ήταν ακριβά και δυσεύρετα. Αυτός ήταν ίσως ο λόγος που το μεσαιωνικό αυτό γλυκό, επί αιώνες ολόκληρους, εθεωρείτο σύμβολο αφθονίας. Επειδή όμως για την προετοιμασία απαιτείται και χρόνος και πολλά υλικά, ακόμα και στη Σιένα, σήμερα προτιμούν να φτιάξουν ένα πιο απλό πανφόρτε, το τυπικό χριστουγεννιάτικο γλυκό της περιοχής, που παίρνει το όνομα του από τη δυνατή του (σκληρή) ζύμη.
Το πανφόρτε έγινε γνωστό σε όλο τον κόσμο επειδή οι Ιταλοί κατάφεραν να το τυποποιήσουν και να προσφέρουν ένα βιομηχανικό προϊόν, με υψηλές προδιαγραφές ποιότητας. Αυτό καταρχήν οφείλεται στο γεγονός ότι ακολουθούν πιστά τις παραδοσιακές τους συνταγές, που είχαν ήδη καταγραφεί τον 18ο αιώνα.
To παρότσο (parrozzo ή panrozzo) είναι το παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο γλυκό της περιοχής του Αμπρούτσο (Abruzzo) και συγκριμένα από την Πεσκάρα. Το πολύ ιδιαίτερο σχήμα του που θυμίζει τρούλο (το φτιάχνουν σε μπομπέ φόρμα για κασάτα), η κιτρινωπή του ζύμη που περιέχει και καλαμποκάλευρο, αλλά και η επικάλυψη του «τρούλου» με τη λιωμένη σοκολάτα, του δίνουν έναν αέρα μάλλον ρουστίκ, αλλά το κάνουν και πολύ αγαπητό σε μικρούς και μεγάλους.
Το παντόρο (pandoro) είναι το τυπικό γλυκό ψωμί από την περιοχή της Βερόνα, που αγαπήθηκε ιδιαίτερα από τους Ιταλούς. Το αναγνωρίζουμε από την κίτρινη- χρυσαφιά ζύμη του (χρώμα που οφείλεται στα αβγά) και από το σχήμα του που θυμίζει όρθιο κορμό δέντρου. Η ιδιαιτερότητα του παντόρο, όπως και του πανετόνε έγκειται όμως και στο αλεύρι μανιτόμπα (manitoba) που χρησιμοποιούν για να το φτιάξουν. Είναι ένα σκληρό, δυνατό αλεύρι από μαλακό καναδέζικο σιτάρι (Triticum aestivum), ιδανικό για πίτσες, ψωμιά, γαλλικές μπαγκέτες.
Updated: 21/12/22
Ημ/νια α' δημοσίευσης: 30/12/14
